Hoe een donut mij duurzamer doet denken

Duurzaamheid als centraal thema

Het onderwerp is niet meer weg te denken uit tafelgesprekken en symposia: duurzaamheid. De voormalige elephant in the room heeft door voortdurende urgentie tot actie de kamer inmiddels overgenomen. De telefoon van Frans Timmermans, de holy grail onder de duurzaamheids-sprekers, staat sinds de Green Deal roodgloeiend. De bijeenkomsten waar het woord duurzaam niet gevallen is, zijn inmiddels compleet in de vergetelheid geraakt. Voor iemand met mijn baan betekende dat dus een intensieve studie in duurzame ontwikkeling. Zo kreeg ik de afgelopen jaren onder andere een inkijk in de circulaire landbouw, mocht ik me verdiepen in de innovatieve oplossingen in de verpakkingsindustrie, ging ik in gesprek over synthetische kerosine en hoorde ik hoe de duurzaamste camping eruit moet zien voor de toekomstige eco-reiziger. Ook op de World Expo in Dubai, een tentoonstelling middenin een kunstmatig gekoelde stad omringd door een 14-baans snelweg gevuld met exorbitante sportauto’s, was duurzaamheid het centrale thema. Hier ging de wereld letterlijk voor mij open en kon ik na een symposium over ‘circulariteit in de bouw’ de paviljoens afstruinen om een blik te werpen op de wereld van de toekomst. Nieuwe vormen van vervoer, van CO² opslag, duurzame architectuur en energie; veel landen en bedrijven met bijzondere en hoopvolle oplossingen die binnenkort het licht gaan zien.

Een nieuw economisch model

Toch viel het me in Dubai juist op dat er nog steeds zo ongelimiteerd geleefd wordt in een gelimiteerde omgeving. Bijzondere innovaties in het verschiet, maar hoe zit het dan met onze levenswijze? Gelukkig is er vanuit de academische hoek een simpel concept ontstaan dat daar de vinger op legt. De econoom Kate Raworth heeft met haar boek ‘Doughnut Economics’ een aantal jaar geleden voor flinke opschudding gezorgd. Hierin stelt zij de broosheid van onze huidige drang naar groei aan de kaak, toont aan hoe dat ongelijkheid en crises in de kaart speelt en biedt ook een oplossing voor een nieuwe manier van denken. Als je het nog niet kent: In dit model wordt economische ontwikkeling niet gemeten aan enkel de groei van het bbp, maar ook hoe sociaal inclusief en duurzaam die economische ontwikkeling is. Daarnaast toont dit model, circulair gevormd door een donut, een boven- en ondergrens waarmee de leefbaarheid en impact op de planeet een bodem en plafond krijgen.

Amsterdam als proefkonijn

Klinkt utopisch? Samen met meerdere plekken in de wereld heeft de stad Amsterdam dit model recentelijk volledig geadopteerd om hun ontwikkelingsstrategie aan te spiegelen. Zo kan er beter bepaald worden hoe de welvaart verdeeld wordt, welke bronnen er worden (her)gebruikt en welke stappen er gezet kunnen worden richting een circulaire stad. Niet alleen systematisch, maar ook op individueel niveau kan dit toegepast worden. Het is een duurzaam gedachtegoed dat simpelweg de vraag stelt: Hoe kun jij gedijen in tijden van welvaart zonder dat het ten koste gaat van je omgeving? En beter nog, hoe kan dit jouw omgeving verbeteren? Uiteraard zullen de tastbare innovaties van de toekomst een stimulerende bron zijn van onze verandering in denkwijze. Maar ik vind het fascinerend om te zien hoe een economisch model het duurzame denken op zoveel niveaus kan aanwakkeren dat het de kernfilosofie van ieder systeem kan worden. Voorlopig zijn de ogen vooral nog gericht op donut-stad Amsterdam, maar wie volgt?